กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้มอบนโยบายให้องค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ สำรวจพื้นที่บนภูเขาสวนกวาง ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติเขาสวนกวาง อำเภอเขาสวนกวาง จังหวัดขอนแก่น คาบเกี่ยวกับกับพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ อำเภอโนนสะอาด จังหวัดอุดรธานี รวมพื้นที่ 2,986 ไร่ เพื่อก่อสร้าง "อุทยานสัตว์ป่าอีสานตอนบน ขอนแก่น-อุดรธานี” ซึ่งห่างจากตัวเมืองจังหวัดขอนแก่นมาอำเภอเขาสวนกวาง ประมาณ 50 กิโลเมตร และห่างตัวเมืองจังหวัดอุดรธานีมาอำเภอเขาสวนกวาง ประมาณ 78 กิโลเมตร อุทยานสัตว์ป่าอีสานตอนบนฯ ตั้งอยู่เลขที่ 88 หมู่ 8 ตำบลคำม่วง อำเภอเขาสวกวาง จังหวัดขอนแก่น และได้ถือกำเนิดขึ้นในวันที่ 27 เมษายน 2552 จากการบันทึกข้อตกลงความร่วมมือทางวิชาการ 4 หน่วยงาน ประกอบไปด้วย กรมป่าไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช จังหวัดขอนแก่น และองค์การสวนสัตว์ในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นการบูรณาการการทำงานระหว่างหน่วยงานทั้งสี่หน่วยงาน การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ สัตว์ป่าอย่างยั่งยืนและแนวความคิดคนกับป่า การวิจัย เป็นแหล่งเพาะขยายพันธุ์สัตว์ป่าที่หายาก และเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ เป็นแหล่งเที่ยวชมสัตว์ป่าของจังหวัดขอนแก่น จังหวัดอุดรธานี และจังหวัดใกล้เคียง

 

เมื่อวันที่ 9 มกราคม 2553 ได้ทำการเปิดอย่างไม่เป็นทางการโดยใช้ชื่อว่า "อุทยาน สัตว์ป่าอีสานตอนบนขอนแก่น–อุดรธานี " เรื่อยมา จนกระทั่งเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2556 กรรมการองค์การสวนสัตว์ ได้มีมติให้เปลี่ยนชื่อมาเป็น "สวนสัตว์ขอนแก่น" พร้อมทั้งให้สวนสัตว์ขอนแก่นเปิดบริการเก็บค่าบัตรผ่านประตู ในวันที่ 28 มิถุนายน 2556 และทำบุญทอดผ้าป่าอาหารสัตว์รายได้ทั้งหมดสมทบกองทุนอาหารสัตว์ป่าองค์การสวนสัตว์ โดยมีนายวินัย สิทธิมณฑล รองผู้ว่าราชการจังหวัดขอนแก่นให้เกียรติไปร่วมงาน

สวนสัตว์ขอนแก่นบริหารจัดการพื้นที่ภายใน แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือส่วนการศึกษาและส่วนจัดแสดงสัตว์ โดยพื้นที่ส่วนการศึกษาจัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้และศึกษา ทางด้านการอนุรักษ์พันธุ์ สัตว์ป่า หายาก เป็นศูนย์วิจัย เพาะเลี้ยง และเป็นการท่องเที่ยวแบบอัธยาศัย รวมทั้งกิจกรรมการเดินป่าศึกษาธรรมชาติ กิจกรรมโครงการนักเรียนเข้าเรียนรู้ในสวนสัตว์ โครงการแค้มป์ปิ้ง โครงการกิจกรรมค่ายลูกเสือและยุวกาชาด รวมถึงศูนย์ประชุมสัมมนา

การดำเนินงานของสวนสัตว์ที่ผ่านมา และสามารถเปิดให้ชมส่วนจัดแสดงสัตว์ Zoo Zone ได้แก่งานก่อสร้างระบบสาธารณูปโภคพื้นฐาน อาคารบริการต่าง ๆ และรูปแบบการให้บริการของสวนสัตว์ จะเป็นแบบลักษณะสวนสัตว์ปิดไม่สามารถนำรถยนต์เข้าไปเที่ยวชมได้ ซึ่งสวนสัตว์ได้จัดเตรียมไว้บริการ คือ รถออโต้แทรม รถจักยานบริการ รถกอล์ฟบริการ และการเดินชมสัตว์ตามเส้นทาง ซึ่งมีสัตว์ที่จัดแสดงทั้งหมด 118 ชนิด ประมาณ 1,155 ตัว ประกอบไปด้วย สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์ปีก และสัตว์เลื้อยคลาน และมีการก่อสร้างส่วนจัดแสดงสัตว์ต่างให้มีความกว้างใหญ่เปรียบเสมือนสัตว์ได้อยู่ในถิ่นที่อยู่อาศัยเดิมของเขา เช่น ส่วนจัดแสดงสัตว์แอฟริกา ส่วนจัดแสดงส่วนจัดแสดงโชว์ความสามารถของแมวน้ำ สัตว์จากหมู่เกาะมาดากัสการ์ หรือเรียกอย่าง เป็นทางการว่า สาธารณรัฐ ประชาธิปไตยมาดากัสการ์ เป็นเกาะใหญ่ที่สุดอันดับ ๔ ของโลก ตั้งอยู่ในมหาสมุทรอินเดีย มาดากัสการ์จัดได้ว่าเป็นประเทศที่มีทรัพยากรทางธรรมชาติที่พิเศษ มีการประมาณว่า กว่า 70% ของสัตว์พื้นเมืองที่นี่ไม่สามารถหาพบได้ที่อื่นใดในโลกนอกจากที่ เกาะมาดากัสการ์ หากให้กล่าวถึงสัตว์แปลกๆ บนเกาะมาดากัสการ์ให้หมด อาจจะต้องใช้เวลาเล่า ความนาน จึงขอยกตัวอย่างสัตว์ที่แปลกๆ และมีชื่อเสียงเท่านั้น สัตว์ชนิดแรกที่เมื่อกล่าวถึง เกาะมาดากัสการ์ หลายคนก็จะพากันนึกถึง เจ้าตัวลีเมอร์ (Lemur) ลีเมอร์เป็นไพรเมท หรือ สัตว์ประเภทลิง ชื่อ ลีเมอร์ พฤติกรรมของตัวลีเมอร์ที่โดยมากเป็นสัตว์หากินกลางคืน หากใครพบเห็น ตอนกลางคืนอาจตกใจ เพราะพวกมันมีดวงตากลมโตที่สะท้อนแสง และมักร้องเรียกฝูงด้วยเสียงดังโหยหวน และสวนสัตว์ขอนแก่น ได้นำเข้าสัตว์จากเกาะมาดากัสการ์มาจัดแสดง ก็คือ ลีเมอร์ หางปล้อง หรือ ลีเมอร์หางแหวน และลีเมอร์ใหญ่แผงคอขาวดำ The Black-and-white Ruffed Lemur (Varecia variegata) นอกจากจะนำลีเมอร์มาจัดแสดงแล้ว ยังนำเจ้าลิงกระรอก จากทวีปอเมริกาใต้ นกฟลามิงโก้ ซึ่งมีถิ่นอาศัยอยู่ทวีปยุโรปจรดเอเซียทะเลเมดิเตอร์เรเนี่ยน ทวีปแอฟริกา และอินเดียตะวันตกเฉียงเหนือ นอกจากนี้แล้วก็ยังมีหมีขอ นกกาบบัว และสุนัขจิ้งจอก หมีหมา-หมีควาย ส่วนจัดแสดงกรงนกใหญ่ ส่วนจัดแสดงอาณาจักรลิงใหญ่ ส่วนจัดแสดงแรดขาว ส่วนจัดแสดง สิงโตขาว ส่วนจัดแสดงเสือโคร่งอินโดไชนีส ส่วนจัดแสดงสิงโต ส่วนจัดแสดงเสือขาว ส่วนจัดแสดงฮิปโปแคระ ส่วนจัดแสดงจระเข้ ส่วนจัดแสดง เมียร์แคท ส่วนจัดแสดงอาณาจักรแร้ง นกกาบบัว และโดยเฉพาะสัตว์ในตระกูลกวาง เป็นการนำมาจัดแสดงในพื้นที่ที่กว้างขวาง และรวมกันอยู่เป็นฝูงขนาดใหญ่ อยู่อย่างธรรมชาติให้สอดคล้องกับประวัติความเป็นมาของภูเขาแสน กวาง ซึ่งเคยมีกวางนานาสายพันธุ์มากมายนับแสนตัว ภายใต้อัตลักษณ์ของสวนสัตว์ขอนแก่น หรือ "THE LAND OF DEER”

การบริการของสวนสัตว์ขอนแก่นจะเน้นเป็นการบริการสังคมเป็นส่วนใหญ่ และยกเว้นค่าเข้าชมสวนสัตว์ให้กับพระภิกษุ สามเณร ผู้สูงอายุ และคนพิการ อีกทั้งสวนสัตว์ขอนแก่นก็ได้รับงบประมาณในแต่ละปีจากรัฐบาลให้โรงเรียนในจังหวัดขอนแก่น และโรงเรียนในเขตใกล้เคียงกับจังหวัดนำนักเรียนมาเที่ยวชมฟรี ไม่มีค่าใช้จ่ายแต่อย่างใด ภายใต้โครงการ "นำนักเรียนเข้าศึกษาเรียนรู้ ในสวนสัตว์” โครงการดังกล่าวจะมีอยู่ 2 รูปแบบด้วยกันคือ แบบไปเข้า-เย็นกลับ และแบบค้างคืนพัก และอีกหนึ่งโครงการที่สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ได้มอบเงินให้สวนสัตว์ขอนแก่น ให้ดำเนินการโครงการ "นำนักเรียนเข้าศึกษาเรียนรู้ในสวนสัตว์ในส่วนของทรัพย์สินพระมหากษัตริย์”

สวนสัตว์ขอนแก่นนอกจากจะเป็นห้องเรียนทางธรรมชาติแล้ว ยังจัดได้ว่าเป็นสวนสัตว์ที่ทันสมัย หรือ Modern Zoo จึงจัดให้มีพื้นที่รองรับเด็กๆ และครอบครัวมาทำกิจกรรมร่วมกันในพื้นที่ของสวนสัตว์ จึงได้มีการดำเนินการก่อสร้างสวนน้ำ สวนสัตว์ขอนแก่น Khon Kaen Water Park (ทะเลบนภู) เพื่อการเรียนรู้และสันทนาการ พื้นที่โดยรวมของสวนน้ำฯ มีทั้งหมดประมาณ 15 ไร่ และสามารถรองรับผู้มาใช้บริการได้ไม่น้อยกว่า 3,000 คนต่อวัน ประกอบไปด้วย อาคารบริการเช่าชุดว่ายน้ำและอุปกรณ์ สระผู้ใหญ่ลึก 1.20 เมตร 1 แห่ง สระผู้ใหญ่ลึก 1.50 เมตร 1 แห่ง สระเด็กลึก 0.60 เมตร และคลองน้ำวนยาวประมาณ 450 เมตร ภายในพื้นที่บริเวณนี้จะมีหอสไลเดอร์ที่ดีไซน์เป็นรูปทรงแท่งสูง 29 เมตร สำหรับเล่นสไลเดอร์รางตรง และสไลเดอร์แบบท่อที่คดเคี้ยวไป-มา สร้างความตื่นเต้นให้สำหรับผู้เล่น และที่สำคัญบนหอสไลเดอร์แห่งนี้สามารถชมวิวบนมุมสูงได้รอบตัว คือ 360 องศา และอาคารศูนย์อาหารไว้บริการ อีกทั้งยังมีการฝึกอบรมพนักงานในด้านการให้บริการภายในพื้นที่ของสวนน้ำ และสิ่งที่สำคัญคือเรื่องระบบรักษาความปลอดภัย (Security) สำหรับผู้ที่มาใช้บริการ และได้เปิดให้บริการรองรับประชาชนในจังหวัดขอนแก่น และจังหวัดใกล้เคียง ในวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2557 เป็นต้นมา

นอกจากกิจกรรมที่กล่าวมาทั้งหมดนี้แล้ว สวนสัตว์จึงได้มีการพัฒนาคุณภาพการให้บริการ โดยการให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสกับสัตว์ป่าได้อย่างใกล้ชิดมากที่สุด ซึ่งจะมีกิจกรรม เช่น การแสดงความสามารถของแมวน้ำแสนรู้, ป้อนอาหารนกแก้วซัลคอนัวร์ด้วยมือ, ให้อาหารแรดขาวด้วยมือ, Feeding Time สิงโตขาว. สิงโต และเสือโคร่งอินโดไชนิส, ป้อนนมแพะ และอีกหนึ่งกิจกรรมที่ถือว่าเป็นไฮไลท์ของสวนสัตว์ขอนแก่น คือ ป้อนอาหารให้กับกวางที่ทุ่งแสนกวาง และ อีกหนึ่งกิจกรรมสำหรับผู้ที่ชื่นชอบความท้าทายและตื่นเต้น กับกิจกรรม Adventure รถลูจ หรือ รถแม้ว รถATV และมอเตอร์เตอร์จิ๋วนาโนไบค์ สัมผัสกับความท้าทายเหล่านี้ได้ที่บริเวณสวนน้ำสวนสัตว์ขอนแก่น (ทะเลบนภู)

สอบถามรายเอียดเพิ่มเติมได้ที่